Umowa z fotografem - czemu służy i jak powinna wyglądać

freedigitalphotos.net

Początkujące modelki często zapominają lub nie wiedzą, że idąc na sesję zdjęciową powinny spisać z fotografem umowę, tzw. model release. Dlaczego? Na przykład aby nie okazało się, że zdjęcia do których pozowałaś zostały bez Twojej wiedzy wykorzystane w sposób, który stawia Ciebie w niekorzystnym świetle i mogą zaszkodzić Twojemu wizerunkowi. Może się też zdarzyć, że pozowałaś do zdjęć, które miały trafić jedynie do portfolio fotografa, a zostały wykorzystane komercyjnie. Bez zawartej umowy trudno Ci będzie udowodnić, że nie zgodziłaś się na komercyjne wykorzystanie Twojego wizerunku.

Kolejny przykład: umówiłaś się z fotografem, że w tydzień po sesji otrzymasz zdjęcia, a mija już drugi miesiąc i żadnej fotografii nie dostałaś. Trudno będzie Ci żądać od niego czegokolwiek, skoro nie ma śladu po waszej współpracy.


Umowy typu model release służą zabezpieczeniu praw obu stron – prawa modelki do jej wizerunku oraz praw autorskich i majątkowych fotografa. Dzięki umowie fotograf ma też pisemną zgodę modelki na publikację zdjęć (wizerunek każdego człowieka jest prawnie chroniony) i nie ryzykuje, że modelka kiedyś zmieni zdanie i będzie wymagała od niego zawieszenia publikacji fotografii (zdarzają się takie przypadki).

Skoro wiemy dlaczego należy zawierać umowy przejdźmy do szczegółów. Model release może być prostą, krótką umową, w której modelka wyraża zgodę na wykorzystanie jej wizerunku. W serwisie Obiektywni.pl znajdziecie wzór bardziej profesjonalnej umowy oraz krótki artykuł, w którym zostały wytłumaczone poszczególne zapisy porozumienia. Zauważcie, że ta przykładowa, obszerna umowa została nazwana „o wykonanie i wykorzystanie fotografii”. Chodzi o jej uniwersalny charakter – zawiera prawa i obowiązki obu stron: modelki (lub po prostu osoby pozującej) oraz fotografa.

Tę umowę można (nawet należy) zmodyfikować w zależności od potrzeb, czyli można z niej wyłączyć odpowiednie paragrafy lub pozostawić niektóre zapisy wolnymi. Pamiętajmy, że jest to tylko wzór, który będzie pomocny, a konkretne zapisy umowy strony negocjują i ustalają między sobą. Ta wzorcowa umowa pasuje zarówno do sesji, w której modelka otrzymuje wynagrodzenie, jak i do sesji TFP (modelka za pozowanie otrzymuje zdjęcia np. na płycie CD).

Należy zwrócić szczególną uwagę na kilka aspektów umowy. Jednym z nich jest zakres pozowania. Dzięki odpowiedniemu zapisowi w umowie modelka może z góry określić, do jakich zdjęć zgadza się pozować. Jeśli nie zaznaczy w umowie np. aktów, fotograf nie będzie mógł później wymagać, aby pokazywała na zdjęciach nagość. Fragment o zakresie pozowania zabezpiecza też fotografa: np. jeśli modelka w umowie zgadza się pozować w bieliźnie, nie może po sesji domagać się, aby fotograf nie publikował takich zdjęć z jej udziałem.

I większy cytat z przykładowej umowy, ale bardzo ważny: „Modelka wyraża nieodwołalną i wieczystą zgodę na nieograniczone wykorzystanie fotografii, na których znajduje się Modelki wizerunek (…) we wszystkich mediach i na wszelkie znane w chwili podpisywania umowy pola eksploatacji, na terytorium całego świata, bez żadnych ograniczeń co do natury ich wykorzystania.”

W tym wypadku modelka zgadza się na dowolne wykorzystanie jej wizerunku, czy to w Internecie, w prasie, w galeriach itd. Ten zapis czasami budzi nieufność modelek. Niesłusznie. Zwróćmy uwagę, że stale powstają nowe media - kilka lat temu nikt nie wiedział, że powstaną serwisy jak Facebook czy Pinterest. Należy tak sformułować pola eksploatacji, aby modelka i fotograf nie musieli w przyszłości ograniczać się do publikacji zdjęć tylko w konkretnych serwisach czy stronach WWW, ale mogli zamieszczać zdjęcia np. na Instagramie, o którym kiedyś nikt przecież nie słyszał.

Niektórzy fotografowie dołączają do umowy dodatkowy punkt zabraniający modelce modyfikować, przetwarzać fotografie. W ten sposób zabezpieczają się na wypadek, gdyby modelka chciała opublikować zdjęcia dokonując samodzielnie (często amatorsko) obróbki cyfrowej. Nie należy się temu dziwić - autor (właściciel praw autorskich do zdjęć), nie chce, aby ktoś ingerował w efekty jego pracy. Modelce może się zdjęcie nie podobać - kwestia gustu.

Jeśli macie pytania dotyczące umów, zostawcie komentarz.